تاثیر یوگا بر تیروئید؛ چگونه یوگا با تقویت تیروئید روند پیری را کند می‌کند؟

با افزایش سن، عملکرد تیروئید دستخوش تغییراتی می‌شود و به روند پیری سرعت می‌دهد. یوگا به‌عنوان یک روش جامع برای تقویت ذهن و بدن ادعا می‌کند که با تمرین منظم می‌تواند بر روی هورمون‌های تیروئید تاثیر گذاشته و اینگونه روند پیری را به تأخیر بیندازد.

محققان جهت اثبات این ادعا در هند تحقیقاتی را انجام داده‌اند که در آن به بررسی تأثیر یوگا بر سطح هورمون‌های تیروئید در بزرگسالان میانسال پرداخته‌اند. در این تحقیق، 45 فرد سالم (شامل 15 مرد و 8 زن در گروه اول و 15 مرد و 7 زن در گروه دوم) شرکت کردند.

گروه اول به مدت 12 هفته و هر روز صبح تمرینات یوگا را انجام دادند، در حالی که گروه دوم به زندگی روزمره خود ادامه دادند. سطح هورمون‌های تیروئید در افراد گروه اول که تمرینات یوگا را هر روز انجام داده بودند در ابتدا، پس از 6 هفته و در پایان 12 هفته اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که تمرینات یوگا در طول این مدت باعث افزایش معنی‌دار TSH (هورمونی که به حفظ تعادل تیروئید در بدن کمک می‌کند) در مردان و کاهش T3 و T4 (هورمون‌های تیروئید) در هر دو جنس شد، در حالی که هیچ یک از این تغییرات در گروه دوم ایجاد نشده بود. به‌طور کلی، یوگا می‌تواند در تنظیم عملکرد هورمون‌های تیروئید نقش داشته باشد که این تأثیرات در بهبود روند پیری نیز مؤثر است.

در ادامه به بررسی دقیق‌تر مطالعات و تحقیقات انجام شده درخصوص تاثیر یوگا بر تیروئید و کاهش سرعت روند پیری می‌پردازیم.

---

بدن چگونه پیر می‌شود و هورمون‌ها چه تغییری می‌کنند؟

پیری یک فرآیند طبیعی و بیولوژیکی است که به مرور زمان رخ می‌دهد و الگوی پیچیده‌ای دارد که فقط در یک جهت پیش می‌رود. در این فرآیند، سیستم غدد درون‌ریز بدن (که هورمون‌های مختلفی ترشح می‌کند) نیز تغییراتی می‌کند. در این میان، محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-تیروئید که عملکرد تیروئید را کنترل می‌کند، تحت تأثیر این تغییرات پیری قرار می‌گیرد. فعالیت‌های بدنی نیز به دلیل ایجاد فشار بر سیستم غدد درون‌ریز می‌توانند روی این سیستم تأثیر بگذارند و تعادل آن را به چالش بکشند.

---

تاثیر یوگا بر تیروئید بیشتر از ورزش

تأثیر ورزش بر عملکرد تیروئید همیشه قطعی نیست و به نوع، شدت و مدت زمان تمرین بستگی دارد. اما یوگا به عنوان یک روش کهن هندی، به حفظ تعادل طبیعی سیستم غدد درون‌ریز کمک می‌کند و شامل تمرینات بدنی ملایم تا متوسط (مانند سوریاناماسکار و آسانا)، روش‌های پاکسازی (کریا)، تمرین‌های تنفسی (پرانایاما) و مدیتیشن (دیانا) است. در زمینه تأثیر یوگا بر تیروئید مرتبط با پیری، تحقیقات علمی انجام شده است که در ادامه به بررسی دقیق این تحقیقات، نحوه و روند انجام آن‌ها می‌پردازیم.

---

تحقیقات انجام شده درخصوص تاثیر مدیتیشن TM بر هورمون استرس و رشد

مدیتیشن TM (Transcendental Meditation)، نوعی تکنیک مدیتیشن است که توسط ماهاریشی ماهش یوگی معرفی شده است. در این روش، فرد برای رسیدن به آرامش عمیق ذهن و بدن، یک مانترا (کلمه یا صدای خاص) را در ذهن خود به‌طور مداوم تکرار می‌کند. این تکنیک به شکلی طراحی شده که بدون تمرکز یا تلاش اضافی انجام می‌شود و فرد را به حالت آرامش ذهنی می‌برد.

مدیتیشن TM معمولاً به مدت 15 تا 20 دقیقه، دو بار در روز انجام می‌شود. فرد با چشمان بسته و در حالت آرام می‌نشیند و مانترا را تکرار می‌کند تا ذهن به حالت آرامش و تمرکز برسد.

شرکت‌کنندگان در تحقیقاتی که درخصوص تاثیر مدیتیشن TM به عنوان یکی از حرکات یوگا بر بدن انجام گرفت به‌صورت تصادفی به دو گروه تقسیم شدند؛ گروهی که برنامه مدیتیشن TM را انجام می‌دادند و گروهی که به طور عادی فعالیت‌های روزمره خود را انجام می‌دادند. این تحقیق به مدت 4 ماه ادامه داشت. بعد از این مدت، برای ارزیابی نتایج، شرکت‌کنندگان تحت یک آزمایش استرس قرار گرفتند و نمونه‌های خون آن‌ها قبل و بعد از انجام TM جمع‌آوری شد. نتایج نشان داد سطح کورتیزول و TSH در افراد گروهی که تمرین TM را انجام می‌دادند کاهش و هورمون رشد در آن‌ها پس از 4 ماه تمرین TM افزایش یافت.

---

تحقیقات انجام شده درخصوص تاثیر یوگا بر قند خون

در یک تحقیق دیگر، تأثیر یوگا و تمرینات فیزیکی معمول را بر روی سطح قند خون ناشتا، انسولین و هورمون‌های تیروئید در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 بررسی کردند. این مطالعه سه بار انجام شد: در آغاز، پس از سه ماه و دوباره پس از شش ماه. هدف این بود که ببینند آیا این تمرینات می‌توانند به بهبود تنظیم قند خون و هورمون‌های تیروئید در این افراد کمک کنند یا خیر.

نتیجه این تحقیقات تغییرات در محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-تیروئید بود که شامل تعامل بین مغز و غده تیروئید است، که نقش بسیار مهمی در بدن دارد. این محور مسئول تنظیم متابولیسم، حفظ انرژی، رشد و کنترل دمای بدن است و همچنین به عملکرد درست سیستم‌های حیاتی مانند قلب، اعصاب و سیستم ایمنی کمک می‌کند.

تغییرات در این محور می‌تواند اثرات قابل‌توجهی بر سلامتی بگذارد، و تنظیم درست آن به‌ویژه برای افراد دیابتی که نیاز به کنترل دقیق‌تر قند خون و متابولیسم دارند، اهمیت بیشتری دارد.

---

تحقیقات انجام شده درخصوص تاثیرات یوگا بر هورمون‌های تیروئید

برای انجام این مطالعه، یک کمپ در منطقه بولپور هند برگزار شد. پنجاه نفر از مردان و زنان میانسال به صورت داوطلبانه نام‌نویسی کردند، که در نهایت پس از حذف پنج نفر به دلیل بیماری و آسیب، 45 نفر (بین 35 تا 55 سال) برای این تحقیق باقی ماندند. این افراد از لحاظ پیشینه اجتماعی-اقتصادی مشابه بودند و با یوگا آشنایی قبلی نداشتند.

این مطالعه با مقایسه‌ی سه مرحله مختلف (پیش ‌آزمون، میان ‌آزمون و پس‌ آزمون) طراحی شد. شرکت‌کنندگان به دو گروه تقسیم شدند: گروه اول و گروم دوم. ارزیابی‌ها در سه مرحله (قبل از شروع یوگا، پس از 6 هفته و در پایان 12 هفته) انجام گرفت. گروه اول شامل 23 نفر به عنوان افرادی که تمرینات یوگا انجام می‌دانند و گروه دوم شامل 22 نفر به عنوان گروهی که بدون انجام تمرینات یوگا تنها به انجام کارهای روزمره خود مشغول بودند. هیئت علمی دانشگاه ویسوا-بهاراتی در هند نیز این مطالعه را تأیید کرد و همه شرکت‌کنندگان با اهداف مطالعه آشنا شدند و رضایت کتبی خود را اعلام کردند.

تمرینات یوگا شامل سوریا ناماسکار (حرکات پویا)، آساناها (حرکات ثابت)، کریاها (تمرینات پاکسازی)، پرانایاما (کنترل تنفس) و مدیتیشن (دیانا) بود. شدت و زمان تمرینات به تدریج افزایش یافت و از هفته هشتم تا پایان به یک ساعت و 45 دقیقه تثبیت شد. برخی تکنیک‌های ساده‌تر در ابتدا و تکنیک‌های پیشرفته‌تر در هفته‌های میانی اضافه شدند. گروه اول به مدت 12 هفته، هر روز صبح و 6 روز در هفته تمرین یوگا کردند، در حالی که گروه دوم به فعالیت‌های روزمره خود ادامه دادند و تنها یک جلسه آگاهی از سلامت در هفته داشتند.

این مطالعه شامل اندازه‌گیری سن، قد، وزن، شاخص توده بدنی و سطح پایه هورمون‌های تیروئید (TSH، T3 و T4) با استفاده از روش ELISA بود. در این مطالعه، از تحلیل واریانس با اندازه‌گیری‌های مکرر برای بررسی تغییرات در سه زمان مختلف (پیش‌آزمون، 6 هفته و 12 هفته) استفاده شد. این روش آماری به محققان کمک کرد تا تغییرات معنادار در طول زمان و همچنین تفاوت‌های بین دو گروه را شناسایی کنند. برای افزایش دقت نتایج، از تنظیم بونفرونی استفاده شد که باعث می‌شود نتایج معتبرتر و قابل اعتمادتر باشند. اگر نتایج با احتمال کمتر از 5 درصد (0.05) به دست بیاید، نتیجه قابل‌اعتنا و معنادار در نظر گرفته می‌شود.

پس از 12 هفته تمرین یوگا، وزن بدن و شاخص توده بدنی گروه اول به طور معناداری کاهش یافت، در حالی که در گروه دوم تغییری مشاهده نشد.

تمرین یوگا به مدت 12 هفته باعث افزایش معنادار سطح TSH (کنترل کننده تعادل هورمون‌های تیروئید) در مردان شد، اما در زنان این تغییر مشاهده نشد. گروه دوم در سطح TSH هیچ تغییری نداشت. 

در مردان، سطح T3 (یکی از دو هورمون اصلی غده تیروئید) پس از 6 هفته 10.45٪ کاهش یافت (معنادار نبود)، اما پس از 12 هفته این کاهش به 35.82٪ رسید که معنادار بود.

در زنان، سطح T3 پس از 6 هفته 27.42٪ کاهش یافت که معنادار نبود، و بعد از 12 هفته این کاهش به 43.55٪ رسید، اما همچنان از نظر آماری معنادار نبود.

در مردان، سطح T4 (یکی از دو هورمون اصلی غده تیروئید) پس از 6 هفته 4.23٪ کاهش یافت (معنادار نبود)، اما پس از 12 هفته این کاهش به 18.52٪ رسید که معنادار بود.

در زنان، سطح T4 پس از 6 هفته 9.34٪ کاهش یافت که معنادار نبود، ولی پس از 12 هفته به 30.31٪ کاهش یافت که از نظر آماری معنادار بود.

این نتایج نشان می‌دهد که تمرین یوگا به‌طور قابل‌توجهی می‌تواند بر سطح هورمون‌های تیروئید تأثیر بگذارد و عملکرد هورمون‌های تیروئید در گروه اول بهبود یافت، در حالی که گروه دوم تغییرات خاصی نداشتند.

---

نتیجه‌گیری

در این مقاله به بررسی تحقیقات و مطالعات گوناگونی در زمینه تاثیرات تمرینات یوگا بر هورمون رشد، دیابت و از همه مهم‌تر تاثیر یوگا بر تیروئید پرداختیم. و بر این اساس می‌توانیم نتیجه بگیریم که تمرینات یوگا می‌توانند تأثیر مثبتی بر عملکرد تیروئید و تنظیم هورمون‌های مرتبط با آن داشته باشند. یوگا با افزایش سطح هورمون TSH و کاهش سطح هورمون‌های T3 و T4، به تنظیم سیستم تیروئید کمک کرده و در نهایت، به تعادل بهتر متابولیسم و کاهش تأثیرات منفی پیری بر بدن منجر می‌شود. به عبارتی، تمرینات منظم یوگا نه تنها سلامت غدد درون‌ریز و سیستم هورمونی بدن را بهبود می‌بخشند، بلکه می‌توانند روند پیری را کند کرده و کیفیت زندگی در سنین بالا را افزایش دهند.

بنابراین، به‌کارگیری یک برنامه تمرینی منظم یوگا به‌عنوان بخشی از سبک زندگی می‌تواند راهی مؤثر برای حفظ سلامت هورمونی، جلوگیری از تحلیل بدن در اثر پیری و ارتقاء کلی سلامت جسم و ذهن باشد.