رقص سماع و فلسفه آن چیست ؟

واژه سماع به چه معناست؟

 

 

واژه سماع در رقص سماع؛ به معنای شنیدن و گوش دادن به موسیقی و نوایی است که توسط نوازندگان اجرا می‌شود. رقص سماع یکی از رقص‌های محبوب و سنتی در ایران است که در آن نوازندگان موسیقی ایرانی مانند:

• تار
• دف
• سنتور
• کمانچه

 به همراه رقصنده ‌ها به اجرای قطعات موسیقی می‌پردازند.

در نظر داشته باشید که رقص سماع به عنوان یکی از رقص‌های سنتی و محبوب ایران، دارای چندین نوع و شکل است که هر کدام به نحوه اجرای موسیقی و رقص متفاوت هستند.

در برخی نوع ‌های رقص سماع، نوازندگان موسیقی به صورت دایره‌ای در مرکز رقص قرار می‌گیرند و رقصنده ‌ها به صورت دور آن ‌ها حرکت می‌کنند. در برخی نوع ‌های دیگر، نوازندگان و رقصنده ‌ها به صورت جفت جفت؛ در کنار یک دیگر حرکت می‌کنند. در هر صورت، رقص سماع همواره با شادی، احساسات و انرژی مثبت همراه است.

---

آشنایی با تاریخچه ی رقص سماع

 

 

سماع؛ یکی از رقص ‌های محبوب و پرطرفدار در ایران است که در آن، نوازندگان در حالی که موسیقی سماع را اجرا می‌کنند، رقص می‌کنند. این رقص در زمان‌ های گذشته در برخی مناطق ایران به عنوان یک شکل از مراسمات مذهبی برگزار می‌شد، اما با گذر زمان تبدیل به یک رقص سنتی شده است.

تاریخچه سماع به دوران صفویه باز می‌گردد. در آن زمان، سماع به عنوان یک شکل از مراسمات مذهبی در برخی مناطق ایران برگزار می‌شد. در این مراسمات، نوازندگان موسیقی سماع را اجرا می‌کردند و شاعران به شعر خود پایان می‌دادند. این شعرها به زبان فارسی بودند و موضوعات دینی و اخلاقی را بیان می‌کردند.

با گذر زمان، سماع به یک رقص سنتی تبدیل شد. در این رقص، نوازندگان موسیقی سماع را اجرا می‌کنند و رقصنده‌ها به همراه آن‌ها رقص می‌کنند. در این رقص، حرکات زیادی صورت می‌گیرد و رقصنده‌ها با استفاده از حرکات خود، احساسات خود را به نمایش می‌گذارند.

در سال‌های اخیر، سماع به عنوان یکی از رقص‌های محبوب در جشنواره‌ های بین‌المللی رقص شناخته شده است. در این جشنواره ‌ها، رقصنده‌ ها از کشورهای مختلف به همراه نوازندگان موسیقی سماع شرکت می‌کنند و با نمایش حرکات خود، این رقص سنتی ایرانی را به دنیا معرفی می‌کنند.

---

رقص سماع چیست؟

 

 

رقص سماع، یکی از زیباترین رقص های ایرانی است که در مراسم های مذهبی و فرهنگی بسیاری، مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع از رقص یا مراسم روحانی، بخشی از فرهنگ و هنر ایرانی است که با توجه به تاریخ و فرهنگ کشور، به یکی از غنی ترین و متنوع ترین رقص های جهان تبدیل شده است.

در مورد رقص سماع، جالب است به دانید که یک رقص گروهی است که با صدای سماع، یک ساز سنتی ایرانی، همراه است.

در این رقص، چند نفر به صورت دایره ای در مرکز صحنه قرار می گیرند و به صورت هماهنگ با صدای سماع، حرکات مختلفی را انجام می دهند. در طول رقص، موسیقی سماع به شکل تدریجی شدید تر و سریع تر می شود و رقصنده ها با حرکات پویا و شاداب، به این تغییرات واکنش نشان می دهند.

در کل؛ سماع که به رقص صوفی نیز مشهور است؛ یک رقص پویا و شاداب است که با توجه به تغییرات موسیقی سماع، انرژی و شادی را به رقصنده ها منتقل می کند. این رقص، نشان دهنده یکی از غنی ترین و متنوع ترین فرهنگ های جهان است که در طول تاریخ، به عنوان یکی از برجسته ترین عناصر فرهنگی و هنری ایران، شناخته شده است.

---

فلسفه رقص سماع چیست؟

 

 

فسلفه ی رقص سماع بر پایه‌ی دو مفهوم اصلی قرار دارد:

مفهوم تسلیم

 

 

در رقص سماع، شاعر و خواننده با صدای خود، حضور وجود حق خدا را به اطرافیان خود نشان می‌دهند. در این رقص، شاعر و خواننده به خود و دیگران یادآوری می‌کنند که همه چیز در دست خداست و همه باید به پای خدا تسلیم شوند.

تسلیم به خدا، به عنوان یکی از مفاهیم اسلامی، در رقص سماع به شکلی هنری و زیبا بیان می‌شود.

مفهوم عشق

 

 

علاوه بر مفهوم تسلیم، مفهوم عشق نیز در رقص سماع به کار می‌رود. در این رقص، شاعر و خواننده به خود و دیگران یادآوری می‌کنند که عشق به خدا و پیامبران، یکی از اساسی‌ترین مفاهیم اسلامی است.

در رقص سماع، با صدای زیبای خواننده و شاعر، حضور خدا و پیامبران به شکلی عاشقانه و زیبا بیان می‌شود که شرکت کنندگان را به خود جذب می‌کند.

بنابراین؛ رقص سماع به عنوان یکی از شکل‌ های محبوب هنر های محلی و تئاتر در جهان شناخته شده است و همچنان در بسیاری از نقاط، برگزار می‌شود.

 این رقص تجربه ‌ای فراموش‌ نشدنی برای شرکت کنندگان به ارمغان می‌آورد و به عنوان یکی از عناصر مهم فرهنگی و هنری ایران در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.

---

رابطه رقص سماع و صوفیان؟

 

 

صوفیان گروهی از عارفان و دلسوختگان خدا هستند که در پی یافتن بهترین راه برای نزدیک شدن به خداوند هستند. آنها به دنبال تجربه‌ی مستقیم و شخصی با خداوند هستند و برای این منظور از روش‌های مختلفی مانند: مدیتیشن، ذکر، تفکر و رقص استفاده می‌کنند.

رقص صوفیان به نوعی تمرینی است که با هدف رسیدن به حالت ترکیب با خداوند و تجربه‌ی وحدت با او انجام می‌شود.

 این رقص به صورت گروهی و در دوره‌های طولانی‌تر اجرا می‌شود و با تکرار حرکات خاص، به نوعی به دست آوردن یک حالت منسجم و هماهنگی بین اعضای گروه کمک می‌کند.

رقص سماع و رقص صوفیان در ابتدا شباهت ‌های زیادی با یک دیگر داشتند. هر دو رقص به صورت گروهی و با تکرار حرکات خاص انجام می‌شدند و هدف اصلی آنها به دست آوردن یک حالت منسجم و هماهنگی بود.

با گذر زمان، رقص سماع به عنوان یکی از شاخه‌ های موسیقی سنتی ایران توسعه یافت و تغییراتی در آن ایجاد شد. اما رقص صوفیان همچنان به عنوان یک روش مستقل برای نزدیک شدن به خداوند و تجربه ‌ی وحدت با او ادامه دارد.

با این حال، هنوز هم شباهت ‌های زیادی بین رقص سماع و رقص صوفیان وجود دارد.

در هر دو رقص، حرکات خاص و با تکرار انجام می‌شود که به نوعی به دست آوردن یک حالت منسجم و هماهنگی بین اعضای گروه کمک می‌کند. همچنین، در هر دو رقص، معنویت و احساساتی که در آن به کار می‌رود، برای نزدیک شدن به خداوند و تجربه‌ی وحدت با او استفاده می‌شود.

با توجه به اینکه هدف اصلی رقص سماع و صوفیان به دست آوردن یک حالت منسجم و هماهنگی بین اعضای گروه و نزدیک شدن به خداوند است، می‌توان گفت: که این دو رقص با یک دیگر در رابطه‌ ی نزدیکی با خداوند و تجربه‌ی وحدت با او قرار دارند.

با این حال، رقص سماع به عنوان یک شاخه‌ ی موسیقی سنتی ایران، برخلاف رقص صوفیان، به صورت جداگانه و بدون نیاز به تعلیمات خاص اجرا می ‌شود.

---

آشنایی با مراحل رقص سماع

 

 

این رقص به عنوان یک شکل از هنرهای محلی و تئاتری در ایران شناخته می‌شود و در بین رقصنده‌ ها و نوازندگان موسیقی سماع، بسیار محبوب است.

در این رقص، نوازندگان موسیقی سماع را اجرا می‌کنند و رقصنده‌ ها با حرکات خود، احساسات خود را به نمایش می‌گذارند. در ادامه، به مراحل رقص سماع پرداخته می‌شود.

مرحله اول: آماده شدن

در این مرحله، رقصنده ‌ها به همراه نوازندگان موسیقی سماع به صحنه می‌آیند و آماده شروع رقص می‌شوند. نوازندگان با شروع نواختن موسیقی، همه را به رقص دعوت می‌کنند.

مرحله دوم: شروع رقص

بعد از آن، رقصنده‌ ها با شروع موسیقی سماع، به رقص خود آغاز می‌کنند. در این مرحله، حرکات آرام و زیبایی به نمایش گذاشته می‌شود که نشان دهنده آرامش و ثبات درونی رقصنده‌ ها است.

مرحله سوم: افزایش سرعت موسیقی

در ادامه؛ نوازندگان سرعت موسیقی را افزایش می‌دهند و رقصنده ‌ها نیز با افزایش سرعت موسیقی، حرکات خود را تند تر و پر انرژی‌ تر اجرا می‌کنند.

مرحله چهارم: حرکات پرانرژی

در مرحله ی چهارم؛ رقصنده‌ ها با حرکات پر انرژی خود، احساسات خود را به نمایش می‌گذارند. در ادامه؛ حرکات پرش و چرخش نیز به نمایش گذاشته می‌شود که نشان دهنده شادی و خوشحالی رقصنده‌ ها است.

مرحله پنجم: خاتمه رقص

در مرحله ی آخر، با خاتمه موسیقی، رقص سماع به پایان می‌رسد. در این مرحله، رقصنده‌ ها با تشکر از نوازندگان موسیقی ، از صحنه خارج می‌ شوند.

---

رابطه رقص سماع با یوگا

 

 

رقص سماع و یوگا؛ دو تمرین بسیار محبوب در هستند که به منظور بهبود سلامت جسمانی و روحانی تمرین می‌شوند. این دو تمرین با یک دیگر اشتراکات زیادی دارند، اما در عین حال تفاوت ‌هایی نیز دارند.

• یکی از شباهت‌ های اصلی بین رقص سماع و یوگا، تمرکز بر روی نفس و تنفس عمیق است. در هر دو تمرین، شرکت‌کننده با تمرکز بر روی نفس، به حالتی از آرامش روحی می ‌رسد.

در رقص سماع، شرکت‌کننده با گوش دادن به موسیقی سماع، به حالتی از تفکر عمیق و مدیتیشن می‌رسد و با حرکات آرام و ریتمیک، احساسات خود را به نمایش می‌گذارد.

از طرف دیگر، در یوگا، شرکت‌کننده با انجام حرکات خاص و تمرینات تنفسی، به حالتی از آرامش و تعادل درونی می ‌رسد.

• یکی دیگر از شباهت ‌های رقص سماع و یوگا، حرکات آرام و ریتمیک است. در هر دو تمرین، شرکت‌کننده با حرکات آرام و ریتمیک، احساسات خود را به نمایش می‌گذارد.

با این حال، رقص سماع و یوگا دارای تفاوت‌ هایی نیز هستند. در رقص سماع، شرکت‌کننده با گوش دادن به موسیقی سماع، به حالت معنوی می رسد اما از طرف دیگر، در یوگا، شرکت‌کننده با انجام حرکات خاص و تمرینات تنفسی، به آرامش معنوی می‌رسد.

• همچنین، رقص سماع بیشتر به منظور تجربه‌ی عمیق و نزدیکی با خدا و تفکر عمیق استفاده می‌شود، در حالی که یوگا بیشتر به منظور بهبود سلامت جسمانی و روحانی استفاده می‌شود.

در رقص سماع، موسیقی از اهمیت بالایی برخوردار است، در حالی که در یوگا، تمرینات تنفسی و حرکات خاص، از اهمیت بالایی برخوردارند.

با توجه به این توضیحات، می‌توان گفت که رقص سماع و یوگا دارای شباهت‌ های زیادی هستند و هر دو تمرین برای بهبود سلامت جسمانی و روحانی بسیار مفید هستند. با انجام هر دو تمرین، شرکت‌کننده می‌تواند به حالتی از آرامش و تعادل درونی برسد و با تمرکز بر روی نفس، احساسات خود را کنترل کند.

به علاوه انجام یوگا به منظور بهبود سلامت جسمانی، می‌تواند بهبود عملکرد قلب و عروق، کاهش استرس و اضطراب و بهبود خواب شرکت‌کننده را به همراه داشته باشد.

 

---

رقص سماع، در کجا برگزار می شود؟

 

 

رقص سما یک رقص محلی سنتی در آناتولی مرکزی است که از زمان های قدیم در این منطقه انجام می شده است. این مراسم به عنوان بخشی از مراسم بزرگ خاکسپاری سالانه در قونیه ترکیه، زادگاه و آرامگاه مولانا برگزار می شود.

این رقص بازتابی از عرفان، معنویت و ارادت به مولانا تلقی می شود و انرژی موزون آن حالتی خلسه مانند: را در شرکت کنندگان برمی انگیزد. به عنوان گواهی بر تاریخ طولانی آن، رقص سما هر سال در قونیه اجرا می شود.

---

جشن سماع در ترکیه

 

 

جشن سماع در ترکیه با نام "سماع تکبیر" شناخته می‌شود و در طول ماه رمضان برگزار می‌شود. این جشن در حسینیه‌ها، مساجد و خانه‌های مردم برگزار می‌شود و در آن، نوازندگان و خوانندگان با همکاری یک دیگر، نغماتی آرام و صاف را ایجاد می‌کنند که مردم را به خود جذب می‌کند.

در جشن سماع ترکیه، خوانندگان با صدای زیبای خود شعرهای دینی را اجرا می‌کنند و با تلفظ صحیح و قابل فهم، مردم را به خود جذب می‌کنند.

همانند جشن سماع در ایران، جشن سماع ترکیه نیز به عنوان یک فرصت برای بیان عشق و ارادت به خداوند در نظر گرفته می‌شود. در این جشن، مردم به دور از هرگونه فشار و استرس روزمره، با صدای زیبای خوانندگان و نغمات آرام و صاف نوازندگان، به خداوند نزدیکتر می‌شوند.

 

در نهایت به این نکته توجه داشته باشید که رقص سماع به عنوان یک شکل از عبادت، پرستش خداوند و تلاش برای دستیابی به حالتی از آرامش و ذهنیت در فرهنگ اسلامی و صوفیانه بسیار مهم است و همچنان در بسیاری از کشورهای اسلامی رواج دارد.

همچنین این رقص یکی از زیباترین و پرطرفدارترین رقص های ایرانی است که در مراسم های مذهبی و فرهنگی بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. این رقص، نشان دهنده غنای فرهنگ و هنر ایران است که با توجه به تاریخ و فرهنگ کشور، به یکی از برجسته ترین عناصر فرهنگی و هنری جهان تبدیل شده است.